Menfi Tespit Davası
Menfi tespit davası nedir?
Menfi tespit davası, kişinin dava itibariyle gerçekte borçlu olmadığının tespiti amacıyla açılan olumsuz tespit davasıdır. Menfi tespit davalarında dava tarihi itibariyle davacının davalıya borçlu olmadığının tespiti gerekir. Menfi tespit davası icra takibinden önce ve sonra açılmak üzere ikiye ayrılabilir.
Takip başlatılmadan önce açılan menfi tespit davası
Kişi borcu bulunmadığı halde ileride dava veya takip hukuku yoluna başvurma ihtimali bulunulması halinde, bu başvuru yolunu engellemek amacıyla hakkında takip başlatılmadan önce bu davayı açabilir. Kısaca, bir icra takibi olmadan da borç tehdidi altında olan kişi menfi tespit davası açabilir.
Takip başlatıldıktan sonra açılan menfi tespit davası
Hakkında icra takibi başlatılan borçlu gerçekten böyle bir borcu bulunmadığı halde, ödeme emrine itiraz etmemiş veya etmiş olup da icra mahkemesince itirazın kaldırılması nedeniyle takibin kesinleşmesi sonrası açılabilen bir dava olarak karşımıza çıkar.
Menfi tespit davasının şartları nelerdir?
Menfi tespit davası açılabilmesi için bazı şartlar gerekir. Kişinin maddi hukuk bakımından borçlu olmaması fakat icra tehdidi altında olması menfi tespit davası açmakta hukuki yararının bulunması, borçlunun borçlu olduğu yönünde verilmiş ve kesinleşmiş bir mahkeme kararı olmamalıdır.
Menfi tespit davasının açılabileceği haller nelerdir?
Menfi tespit davası gerçekte borçlu olmayan kişinin borçlu olmadığının tespiti amacıyla genel mahkemede açılan davadır. Menfi tespit davası birbiri ile çelişmemek kaydı ile bir çok sebebe dayalı olarak açılabilir. Örneğin;
- Borcun muaccel olmadığı
- Borç ödenmiş bono geri alınmamışsa
- Takas
- Borç doğuran sözleşmenin yapıldığı tarihte ayırtım gücüne sahip olmaması
- Borcun ödenmiş olması
- Hatır senedi olması
- Teminat senedi olması
- Senette tahrifat yapılmış olması
- Sözleşmenin hata, hile, ikrah ile geçersiz olması
- Senedin sahte olması vb şeklinde sayılabilir.
Menfi tespit davası hangi mahkemede açılır?
İcra ve İflas Hukukunda düzenlenen menfi tespit davası hem maddi hukuk hem de usul hukuku açısından genel hükümlere tabidir. Davanın genel hükümlere tabi olması sebebiyle, Hukuk Muhakemeleri Kanunu hükümleri uygulanacaktır. Yerine göre asliye hukuk, asliye ticaret ve sulh hukuk mahkemeleri görevli olabilecektir. Yetkili mahkeme ise genel hükümlere göre tayin edilmeli, açılmış bir icra takibi var ise takibin bulunduğu yer görevli mahkemesi tercih edilmelidir.
Menfi tespit davasının sonuçları nelerdir?
Menfi tespit davası sonucunda mahkemece kabul veya ret yönünde bir hüküm kurulacaktır.
Davanın Kabulü halinde;
Kabulü halinde, takip derhal durur. Kararın kesinleşmesiyle birlikte; kabul kararının içeriğine göre icra dairesi tarafından, icra kısmen veya tamamen eski hale iade edilir. Alacaklı, borçluyu haksız ve kötü niyetli olarak menfi tespit davası açmaya zorlamış ise; borçlunun talebiyle mahkeme tarafından, takip konusu alacağın yüzde yirmisinden aşağı olmamak üzere borçlunun zararının alacaklıdan tahsiline karar verilir.
Menfi tespit davasında alacaklı aleyhine tazminata hükmedilebilmesi için; alacaklının kötü niyetinin ispat edilmiş olması gerekir, bu hususta pek çok Yargıtay kararı bulunmaktadır.
Davanın Reddi halinde;
Reddi halinde, alacaklının alacağı maddi hukuk bakımından tespit edilmiş olur. Davanın görülmesi sırasında alınmış ihtiyati tedbir kararı varsa; ret kararıyla birlikte kalkar. İhtiyati tedbir kararından dolayı; durmuş olan icra takibine kaldığı yerden devam edilir. İhtiyati tedbirden kaynaklı olarak alacaklı alacağına geç ulaşacak olduğundan; borçlu aleyhine yüzde yirmiden aşağı olmamak üzere tazminata hükmedilir. Tazminata hükmedilmesi için borçlunun kötü niyetli olması aranmaz.
Menfi tespit davasında zamanaşımı var mıdır?
Menfi tespit davasında hiçbir zamanaşımı veya hak düşürücü süreye bağlı değildir. Açılmış veya açılmamış bir icra takibine ilişkin borç ödenene kadar bu dava açılabilir. Borç ödendikten sonra açılacak dava istirdat davasıdır. Eğer menfi tespit davası açıldıktan sonra borç ödenmişse dava istirdat davasına dönüştürülmelidir.
Menfi tespit davası ne kadar sürer?
Adalet Bakanlığı tarafından yargıda hedef süreler belirlenmiştir. Bu süreler davanın konusu ve niteliği uyarınca belirlenmiş olup İstinaf ve Yargıtay aşamaları bu süre içinde değerlendirilmez. Pratik uygulamalara göz atıldığında;
- Dilekçelerin tam ve eksiksiz olması
- Tebligat süreleri
- Keşif yapılması ve bilirkişi incelemesi
- Varsa tanıkların dinlenmesi gibi süreçler dava içeriğine göre değişiklik gösterir.
Genel ortalamalara bakıldığı zaman menfi tespit davalarının ortalama olarak 12 ila 18 ay arasında sonuçlandığı söylenebilir. İlk derece mahkeme kararının ardından başlayan İstinaf ve Yargıtay aşamaları hesap edildiğinde bir davanın 2-3 yıla kadar uzaması mümkündür.
Ancak bir davanın en kısa süre içerisinde sonuçlanması doyanın yakından takip edilmesi ile birebir ilgilidir. İyi bir dosya takibi davanın gereksiz uzamasını engellemektedir.
Avukat vekalet ücreti ne kadardır?
Avukat vekalet ücreti, hakkınızda yürütülecek işlem ve dava üzerinden belirlenmektedir. Bilindiği üzere her yıl Türkiye Barolar Birliği tarafından hazırlanan “Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi” yasalaşarak yürürlüğe girer. Türk hukuku kapsamında görülen davalarda avukat vekalet ücreti, bu tarifede belirtilen ücretin altında bir tutar olarak belirlenemez. Dolayısıyla icra avukatı vekalet ücreti her zaman sabit ve kesin değildir. Bununla birlikte Baro tarafından belirtilen asgari ücret tarifesinin üzerinde bir avukatlık ücreti belirlenmesi mümkün olabilir.
